Bł. Jan Duns Szkot

Papież bł. Pius IX bullą Inneffabilis Deus, dnia 8 XII 1854 r. w sposób uroczysty ogłosił dogmat o niepokalanym poczęciu Najświętszej Maryi Panny. Ta prawda wiary, którą każdy z wierzących bezwzględnie powinien przyjmować, głosi, że dzięki szczególnej łasce Bożej, Maryja już od pierwszej chwili swego poczęcia, czyli zaistnienia na ziemi, ze względu na przyszłe zasługi swego Syna Jezusa Chrystusa, Zbawiciela rodzaju ludzkiego, została zachowana wolną od wszelkiej zmazy pierworodnej winy. Jest to jedyny w historii ludzkości przywilej, jaki Bóg udzielił Maryi, wybierając Ją do roli Matki Swego Jednorodzonego Syna.

Maryję jako niepokalaną, czyli tę, którą nigdy nie dosięgły skutki grzechu pierworodnego, czczono w Kościele świętym od początku. Jednak aż do czasu ogłoszenia dogmatu, czyli przez 18 wieków nie była to prawda powszechnie obowiązująca. Co więcej, w związku z próbą wytłumaczenia tej tajemnicy, toczyły się wśród teologów niekiedy zaciekłe dyskusje. „Mężem opatrznościowym”, który wybitnie przyczynił się do teologicznego ujęcia prawdy o niepokalanym poczęciu Maryi był bł. Jan Duns Szkot.

Urodził się w 1266 r. w miasteczku Duns w Szkocji, stąd jego nazwisko. Pod wpływem stryja, który był franciszkaninem, wstąpił do zakonu św. Franciszka. Został kapłanem i ze względu na niezwykłe zdolności intelektualne, odbył studia w Oksfordzie i Paryżu, gdzie potem przez 10 lat był wykładowcą. Ponieważ nie udzielił poparcia królowi Francji Filipowi IV Pięknemu w jego sporze z papieżem Bonifacym VIII, został wydalony z Paryża i zamieszkał w Kolonii, gdzie zmarł w 1308 r. Bł. Jan Paweł II, nawiedzając w 1981 r. grób Jana Dunsa Szkota w kościele franciszkanów w Kolonii, nazwał go „duchową twierdzą wiary”. Dla jego oryginalnych i wnikliwych dociekań filozoficzno-teologicznych został nazwany „Doktorem Subtelnym”. W swoim krótkim życiu napisał kilka cennych dzieł.

Jako pierwszy zwrócił uwagę, że przywilej Niepokalanego Poczęcia, który nazywał „Arcydziełem Boga”, wynika z odkupienia, jakiego Chrystus dokonał, rodząc się z Maryi. U Boga, dla którego nie ma ograniczeń w czasie, ta uprzedzająca łaska jest jak najbardziej możliwa. Bulla Inneffabilis Deus niemal dosłownie powtarza tezy, jakie głosił Jan Duns Szkot, wyniesiony do chwały ołtarzy przez Jana Pawła II w 1991 r.